Bestuursvoorzitter Jacobine Geel steekt, door middel van een videoboodschap, een hart onder de riem voor alle zorgprofessionals in de GGZ. GGZ Nederland doet er alles aan om het werk voor de professionals in deze tijd zo goed en veilig mogelijk te laten verlopen.

Bron: GGZ Nederland

GGZ Nederland vindt dat personeel in de ggz moet kunnen werken in een gezonde, veilige en rookvrije omgeving. Daarom is GGZ Nederland samen met een netwerk van leden bezig om instellingen te faciliteren om stap voor stap een rookvrije organisatie te worden. GGz Breburg werkt al een langere tijd aan een rookvrije organisatie. Projectleider Anton van Balkom legt uit hoe bij hen het proces tot nu toe is verlopen. 

GGZ Breburg fungeert namens GGZ Nederland als coördinator en aanjager van de GGZ rookvrij, de beweging die is ingezet om alle ggz-instellingen versneld rookvrij te krijgen. Van Balkom vertelde in een bijeenkomst van het netwerk hoe GGz Breburg op weg is een rookvrije instelling te worden. Daarna gingen 25 leden van GGZ Nederland met elkaar in gesprek over de aanpak van rookvrij beleid in hun organisatie.

Draagvlak bij GGz Breburg

Bij GGz Breburg moest vaak de brandweer komen. In 90% van de gevallen werd dit door roken veroorzaakt. Mede hierdoor toonden zowel de Raad van Bestuur als de Cliëntenraad zich bij GGz Breburg zeer gemotiveerd voor een rookvrijbeleid. Met dat interne draagvlak kon een projectgroep aan de slag. Lees hier de brochure met ervaringsverhalen over stoppen met roken bij GGZ Breburg.

Aanpak GGz Breburg

De aanpak komt op de volgende vijf pijlers neer:

1. Cliënten mogen alleen buiten roken.
2. Medewerkers mogen alleen in eigen tijd roken.
3. De nicotineverslaving wordt in de behandeling/verpleging geïntegreerd.
4. De cultuur rondom het roken wordt doorbroken. Roken wordt nog vaak gebagatelliseerd en het gebruik wordt goed gepraat met niet-deugdelijke argumenten zoals: het is het laatste wat ze hebben en de beste gesprekken voer ik als we roken.
5. Iedereen heeft recht op een rookvrije werkplek/rookvrije woonplek.

In zes maanden wordt de aanpak eerst voor medewerkers en daarna in zes maanden voor de patiënten geïmplementeerd. Het idee is ‘de verslaving verdrijven, niet de rokers’.

In de behandeling wordt stoppen als onderdeel meegenomen, want uit onderzoek blijkt dat het werkt als behandelaren een stopadvies geven. Slechts 30 à 40% van de behandelaren doet dit ook daadwerkelijk.

Medewerkers in de gezondheidszorg zouden zich volgens Van Balkom meer kunnen gedragen als ambassadeur van de gezondheidszorg. “Daarbij past het niet om het roken goed te praten of je zelf te presenteren als roker, zeker niet tijdens werktijd. Niet-roken moet de norm zijn” zegt Van Balkom. Aan roken sterven jaarlijks minimaal 20.000 mensen en aan meeroken minimaal 2000.

Recht op een rookvrije werkplek en woonomgeving

Elke werknemer heeft recht op een rookvrije werkplek. In de geestelijke gezondheidszorg wordt er nog vaak onvrijwillig meegerookt door medewerkers die actief zijn in beschermde woonvormen en ambulant werken. Ook zijn er niet-rokende cliënten die moeten samenwonen met rokende mede-cliënten. Personeel is terughoudend met het opkomen voor hun rechten omdat ze geen inbreuk willen doen in de privésfeer van de cliënt of omdat ze angstig zijn de relatie te schaden. Het zou wenselijk zijn als de medewerkers zich meer gesteund voelen door hun werkgever als ze opkomen voor een rookvrije werkplek. In de praktijk hebben cliënten vaak begrip voor de rookvrije werkplek van begeleiders en willen hun rookgedrag aanpassen. Ambulante medewerkers zouden gesteund kunnen worden als de organisatie contractueel heldere afspraak maakt met de cliënt over het aanbieden van een rookvrije werkplek ambulant voor de ambulante begeleider. Bij een groot aantal organisaties is de afspraak al dat de cliënt zijn woning tijdig voor komst van de medewerker lucht.

In de bijeenkomst kwam een heel aantal vragen naar voren. De cultuur  van het roken doorbreken, werd als grootste probleem ervaren. Men vindt het lastig om elkaar aan te spreken. Een projectleider die hier actief de organisatie over ingaat, kan daarin een oplossing zijn. Zoals bij GGZ Breburg de projectleider het thema onder de aandacht blijft brengen en de teams langsgaat om dit te realiseren.

Op weg naar een rookvrije ggz

In de ggz-sector wordt al door verschillende partijen hard gewerkt om roken in de ggz tegen te gaan. In het kader van het Preventieakkoord heeft GGZ Nederland samen met Verslavingskunde Nederland de ambitie uitgesproken de ggz en verslavingszorg versneld rookvrij te krijgen. Het netwerk de GGZ Rookvrij  onder coördinatie van Anton van Balkom werkt hieraan. Het netwerk, van oorsprong een initiatief van GGz Breburg is een groep medewerkers uit de geestelijke gezondheidszorg die minimaal twee keer per jaar bij elkaar komt om elkaar te inspireren en successen uit te wisselen in het rookvrij maken van de ggz. Vaak wordt er ook een spreker uitgenodigd om een thema nader toe te lichten. Voorlopig is afgesproken dat per 2020 100% van alle leden van GGZ Nederland een bronzen status heeft behaald volgens de methodiek via zelf-audits van het Global Network for Tobacco free healthcare services (zie bijlage voor de audit). GGz Breburg heeft in juni 2018, als eerste organisatie voor geestelijke gezondheidszorg de bronzen status behaald. Deze audit geeft een perfect inzicht hoe rookvrij jouw organisatie is op acht standaarden. Verslavingsarts Robert van de Graaf heeft een introductie over rookvrijbeleid op youtube gepubliceerd. Daarnaast heeft het Trimbos-instituut veel informatie beschikbaar over stoppen met roken.

Duidelijk werd in de bijeenkomst dat roken een verslaving is met ernstige gevolgen, waar de ggz-instellingen zowel hun cliënten als medewerkers vanaf willen en kunnen helpen om een vitaler leven te kunnen leiden.  De deelnemers van de bijeenkomst waren enthousiast om deel te gaan nemen aan het netwerk de GGZ Rookvrij dat eind september bij elkaar komt. Geïnteresseerden voor deelname aan dit netwerk kunnen zich hiervoor aanmelden door een bericht te sturen naar Anton van Balkom: antonb@ggzbreburg.nl

Bron: ggz-connect.nl

Roken binnen de ggz

De cliëntenraad van GGz Breburg attendeerde de Raad van Bestuur er begin 2017 op dat er wel erg weinig aandacht is voor de gevaren van roken in de behandeling en verpleging van de cliënten van GGz Breburg. Alle voorlichtingscampagnes ten spijt, het aantal rokers in de psychiatrische ziekenhuizen daalt nauwelijks tot niet. GGz Breburg sprak daarom vorig jaar de intentie uit om zich vanaf dat moment krachtig te maken voor een rookvrije ggz. In 2017 begon dat met een campagne om medewerkers hiervan bewust te maken. Vanaf januari 2018 breidt GGz Breburg de campagne uit naar cliënten.

Niet alleen succesverhalen

In de maand van Stoptober brengt GGz Breburg het thema roken binnen de psychiatrie graag op een leuke manier onder de aandacht. In het rook-boekje delen cliënten, ervaringsdeskundige en medewerkers openhartig hun verhalen met ons. Verhalen over waarom ze roken. Waarom ze wel of niet willen stoppen met roken. En hoe ze gestopt zijn met roken. Het zijn niet alleen succesverhalen. “We wilden ruimte geven aan beiden kanten. Ook de tegenstanders van het rookbeleid dienen gehoord te worden. We willen laten zien dat het een lastig thema blijft, waarover de meningen verdeeld zullen blijven. Door het er op deze manier over te hebben, hopen we bewustwording te creëren en het gesprek te stimuleren. Bovendien willen we cliënten op deze manier laten weten, dat wanneer ze er klaar voor zijn, wij er voor hen zijn om ze te helpen met hun stoppoging”, vertelt projectleider Maaike Heeren.

Het boekje is hier te vinden.

Bron: www.ggzbreburg.nl

Roken en psychiatrie: op een of andere manier hébben ze iets met elkaar. Terwijl gemiddeld 19 procent van de Nederlanders rookt, ligt dat percentage in de psychiatrie aanzienlijk hoger. Van de psychotische patiënten rookt zelfs maar liefst tot tachtig procent.

Arts-onderzoeker Jentien Vermeulen wil daar iets aan doen en nam samen met onder anderen haar collega Ezra Piso een bijzonder initiatief: patiënten en medewerkers nemen gezamenlijk deel aan een stop-programma. Vermeulen: “In groepen van maximaal acht mensen kun je onder begeleiding in 8 tot 20 weken van het roken afkomen.”

Extra verslavingsgevoelig

Psychiatrische patiënten zijn in het algemeen extra verslavingsgevoelig, weet Vermeulen. “Als oorzaak wordt wel gewezen op een genetische kwetsbaarheid. Een andere theorie is dat ze roken om hun klachten en de bijwerkingen van medicijnen te verminderen.”

De psychiatrie van het AMC betreft acute opnames. Is die acute situatie niet een wat onhandig moment om aan stoppen met roken te denken? Integendeel, stelt Vermeulen. “Juist een heel goed moment: je hebt allemaal mensen om je heen die je ondersteunen, je bent omringd door zorg. Dat is een gemakkelijkere uitgangspositie dan in je eentje thuis, in je vaste patroontjes. Bovendien: sommige patiënten vragen er zelf om.”

Samen met de patiënten

In het AMC gaan medewerkers samen met hun patiënten de uitdaging aan. Zo’n gemengde aanpak heeft voordelen, vindt Vermeulen: “Het is de-stigmatiserend voor patiënten dat hun begeleiders ook meedoen. In wekelijkse bijeenkomsten praten ze met elkaar over het stoppen: over waar ze tegenaanlopen, hoe ze het volhouden en hun motivatie. De gesprekken worden begeleid door speciaal daarvoor getrainde medewerkers. Op dit moment zijn er veertien collega’s opgeleid tot stoppen-met-roken begeleider.”

Verkeerde aannames

Gedurende de eerste paar weken van het programma bereiden de deelnemers zich voor op het stoppen. “Gespreksonderwerpen zijn dan: wat is een nicotineverslaving, wat doet het met je, wat gebeurt er als je stopt en wat kun je verwachten? Ook verkeerde aannames zoals ’als ik stop, word ik somber’ komen aan bod. Daarna ga je met nicotinevervangers de verslaving langzaam afbouwen en ondersteun je elkaar in de wekelijkse bijeenkomsten.”

Het stop-programma zal geen eenmalige gebeurtenis zijn: de komende jaren wordt het gecontinueerd. Wat Jentien Vermeulen en Ezra Piso betreft is de insteek niet minder dan een rookvrije Psychiatrie. “Want roken is zó’n groot probleem en stoppen doet zóveel voor je gezondheid!”

Bron: Amsterdam UMC

Foto: amc.nl

Meerdere leden van GGZ Nederland hebben al aangegeven er voortvarend mee aan de slag te zijn of te gaan. Door goede voorbeelden te laten zien en er blijvend aandacht voor te vragen, willen we dat dit belangrijke doel zich als een olievlek verspreidt.  Ons doel is meer leden te motiveren om mee te doen en hun ambities met ons te delen. Zo zorgen we samen voor een schonere werk-/leefomgeving voor cliënten en personeel.

GGz Breburg is één van onze leden die de handschoen actief oppakt en de ambitie heeft uitgesproken in 2018 rookvrij te zijn. Breburg evalueerde het oude rookbeleid en stelde in samenspraak met de cliëntenraad een nieuw beleid op. Zij wilden mee met de sterke anti-rook-tendens in Nederland en het aantal brandincidenten terugdringen.

Nieuw rookbeleid

Per 1 september 2016 is het rookbeleid voor medewerkers bij Breburg ingegaan. Onder werktijd mag er niet meer worden gerookt, alleen nog in de onbetaalde pauze. Ook mogen medewerkers alleen buiten het zicht van de cliënten roken. 80% van de medewerkers houdt zich prima aan het beleid, een kleine groep medewerkers helaas niet. De niet–rokers vinden het nieuwe beleid prima en zijn tevreden. Zij hebben recht op een rookvrije werkplek en dat krijgen ze nu.

Voor de cliënten gaat het rookbeleid in 2018 in. Zij mogen dan alleen nog bij speciale faciliteiten op het terrein roken. Op dit moment is de projectgroep samen met de cliëntenraad en cliëntencommissies bezig om deze nieuwe fase voor te bereiden.

Eerst een pilot

Om te komen tot een rookvrije organisatie gaan ze eerst starten met een pilotafdeling bij centrum Jeugd om zo ervaring op te doen wat dit rookbeleid van de hulpverleners vraagt, maar ook wat voor wensen en ideeën cliënten hebben.

Wil je stoppen?

Bij de invoering van het rookbeleid wordt de behandelrichtlijn van het KNMG gehanteerd. Dit betekent concreet dat elke rokende cliënt twee keer per jaar wordt gevraagd of hij/zij wil stoppen met roken. Als dat het geval is, wordt er een behandelplan op maat gemaakt. Natuurlijk wordt stoppen niet verplicht, maar wel gestimuleerd.

Netwerk van collega’s met dezelfde missie

Het ondertekenen van het convenant gaf voor GGz Breburg de aanleiding om te starten met een landelijk netwerk voor ggz-organisaties die actief bezig zijn om rookvrij te worden. Het doel hiervan is om samen met de ggz-collega’s de handen ineen te slaan en kennis te delen.

Bron en foto: ggznederland.nl

Ambitieuze doelstellingen ten aanzien van roken

Vooral ten aanzien van roken zijn de ambities hoog. Zo is het doel dat er in 2040 door minder dan 5% van de volwassenen en 0% van de jongeren en zwangere vrouwen wordt gerookt. Het aantal volwassen rokers (>18 jaar) dient al in 2020 minder dan 20% te zijn. Het streven is dat in 2020 50% (t.o.v. 33% in 2016) van de rokers een serieuze stoppoging doet, en ten minste 20% (t.o.v. 8% in 2016) daarbij gebruik maakt van effectieve zorg. Onder effectieve zorg wordt verstaan: zorg die gebaseerd is op de richtlijn Behandeling Tabaksverslaving en Ondersteuning bij Stoppen met Roken.

Om deze doelstellingen te behalen is een samenhangend pakket aan maatregelen opgesteld. Veel maatregelen richten zich op het rookvrij maken van plekken waar kinderen komen. Ook worden de accijnzen verhoogd, rookwaren uit het zicht gehaald, het aantal verkooppunten teruggebracht en rookwaren neutraal verpakt. Het vangnet voor de roker wordt versterkt: er worden maatregelen genomen om hen te stimuleren om te stoppen en om hen daarbij goed te ondersteunen. Daarnaast wordt roken verder gedenormaliseerd door zorginstellingen en bedrijven rookvrij te maken.

Rookvrije werk- en behandelcultuur

Rookvrije zorginstellingen verbeteren de gezondheid van de populatie door het behandelen van tabaksverslaving  en -afhankelijkheid als onderdeel van de reguliere zorg, het denormaliseren van tabaksgebruik, het verbieden van tabaksproducten en aanverwante niet-medicamenteuze producten (incl. e-sigaretten). Concreet betekent dit onder meer: rookvrije gebouwen en terreinen, een rookvrije werk- en behandelcultuur, stoppen-met-roken ondersteuning richting patiënten en cliënten, en actieve rookvrij-communicatie.

De doelstelling is dat de zorg hiermee in 2030 geheel rookvrij is. In eerste instantie wordt hierbij ingezet op een rookvrije verslavingszorg, (academische) ziekenhuizen en GGZ-instellingen. Vanuit hun maatschappelijke rol zullen zij ook andere zorgorganisaties en -instellingen betrekken en motiveren om zich aan te sluiten bij de ambitie om rookvrij te worden. Concrete doelstellingen zijn:

• Op 31 mei 2019 (Wereld Niet Roken Dag) spreken vertegenwoordigers van alle zorgaanbieders in ons land de ambitie uit om in 2030 rookvrij te zijn en hierop actief beleid te voeren.
• In 2020 zijn alle verslavingszorginstellingen aangesloten bij Verslavingskunde Nederland rookvrij.
• De komende jaren voeren alle GGZ-instellingen aangesloten bij GGZ Nederland beleid om rookvrij te worden. Uiterlijk in 2025 zijn alle GGZ instellingen aangesloten bij GGZ Nederland rookvrij.
• De komende jaren voeren alle ziekenhuizen, aangesloten bij de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU) of Nederlandse Vereniging Ziekenhuizen (NVZ), actief beleid om rookvrij te worden. Uiterlijk in 2025 zijn alle ziekenhuizen rookvrij.

Het rookvrij beleid binnen de verslavingszorg- en GGZ-instellingen zal aansluiting vinden op de systematiek van het Global Network For Tobacco Free Healthcare Services. Deze systematiek voorziet zorgorganisaties en -instellingen van een bronzen, zilveren of gouden rookvrij-status.

Bijdragende partijen

Het realiseren van een rookvrije werk- en behandelcultuur zal voor een groot deel vanuit het zorgveld zelf plaatsvinden. Zo stellen de vertegenwoordigers NFU, NVZ, GGZ NL, VKN  en hun leden per sector een rookvrij-werkgroep samen, stimuleren ze andere zorgaanbieders en –vertegenwoordigers om de zorg rookvrij te maken en hier actief beleid op te voeren, en ondersteunen ze de implementatie van het rookvrije beleid in de verslavingszorg, GGZ-instellingen, (academische) ziekenhuizen en andere zorgorganisaties. In navolging van het congres ‘Maak de zorg rookvrij’ in 2017 dragen de koepels in 2019 bij aan het congres ‘Maak de zorg rookvrij 2’. Alle aangesloten instellingen van GGZ NL en VKN stimuleren bovendien rookvrij ambulant werken.

Naast het zorgveld dragen ook de Alliantie Nederland Rookvrij! (ANR) en de Rijksoverheid bij. Zo speelt de ANR onder meer een activerende en verbindende rol (o.a. richting gemeenten) en neemt zij deel aan een ondersteuningsstructuur in de vorm van een digitaal en fysiek kennisplatform. De rijksoverheid ondersteunt de inrichting van dit platform, en faciliteert de inzet van een implementatieteam en de ontwikkeling van de Toolkit Rookvrije Zorg. Vanuit haar rol als onafhankelijk expertisecentrum fungeert het Trimbos-instituut hierbij onder meer als sector-overstijgende kennismakelaar/helpdesk, en ontwikkelt zij rookvrij-materialen ten behoeve van kennisdeling binnen de zorgsector.

Bron: Trimbos-instituut