“In onze verslavingskliniek krijgen we regelmatig telefoontjes van rookverslaafden die vragen of wij iets voor ze kunnen doen, maar die mensen moeten we afwijzen.” Opname in een kliniek voor tabaksverslaving wordt niet vergoed door de zorgverzekeraar, omdat zo’n behandeling niet in het basispakket zit.

Steun

Zorgverzekeraars Nederland wijst in een reactie op het feit dat niet de verzekeraar, maar de overheid de inhoud van het basispakket bepaalt. “Wij begrijpen de zorgen van de verslavingsartsen en vinden het goed dat zij dit bij de Tweede Kamer onder de aandacht brengen.”

De oproep van Hinneman aan de politiek wordt gesteund door andere verslavingsklinieken. Ook Jellinek, een van de grootste instellingen voor verslavingszorg in Nederland, worstelt met zware rokers die gespecialiseerde hulp willen.

In de kliniek van Hinneman hebben ze ervaring met het behandelen van een rookverslaving. Maar dat kan alleen bij patiënten die vanwege een andere verslaving worden opgenomen. “We kunnen een tabaksverslaving nu alleen nog meebehandelen.”

Rokers die willen stoppen, kunnen wel hulp krijgen in de vorm van een cursus of medicijnen. Ook is een poliklinische behandeling mogelijk, bijvoorbeeld voor zwangere vrouwen. Voor sommige mensen is de hulp niet genoeg, volgens Hinneman.

Voor die mensen moet de kliniek toegankelijk worden gemaakt, vindt ook Robert van de Graaf van de Vereniging voor Verslavingsgeneeskunde Nederland (VVGN). “Het gaat niet om miljoenen mensen, maar om ernstig verslaafden die al het andere al geprobeerd hebben.”

Van de Graaf benadrukt dat het niet de oplossing is voor alle rokers. “Klinische behandeling is een onderdeel van de keten van hulp bij tabaksverslaving. Als die keten compleet is, gaat het geld opleveren omdat minder mensen ziek worden door tabak.”

Hoge zorgpremie

Zorgeconoom Wim Groot ziet steeds meer preventiemaatregelen in het basispakket komen. “Dat leidt natuurlijk tot hogere zorgkosten, maar er wordt altijd onderzocht of een behandeling kosteneffectief is. Pas dan wordt het opgenomen in het basispakket.” In zo’n onderzoek wordt ook gekeken of het tot besparing van andere kosten leidt.

Van de Graaf erkent dat niet elke behandeling in het basispakket kan. “De vraag is nu of de kosten van deze behandeling opwegen tegen al die chronische ziekten en ellende die deze mensen anders krijgen.” Daarom is volgens Wim Groot een onafhankelijk onderzoek nodig. “Je moet het alleen bekostigen als het echt werkt.”

Eerst meer onderzoek

Om die reden zegt een meerderheid in de Tweede Kamer nu ook dat er eerst meer onderzoek moet komen. GroenLinks-Kamerlid Renkema: “De tabaksindustrie heeft de sigaret zo ontworpen dat die snel tot zware afhankelijkheid leidt”.

VVD-Kamerlid Rutte: “Roken kan een serieuze verslaving zijn. De politiek beslist uiteindelijk over het pakket, maar we hebben eerst meer zicht op de kosten nodig.”

Bron: NOS

Trudi Tromp-Beelen is van onschatbare waarde geweest voor de tabaksontmoediging van Nederland. Zij is een belangrijke grondlegger geweest voor de manier waarop tegenwoordig, met name in de zorgsector, wordt aangekeken tegen tabaksgebruik. Ze heeft kwalitatief hoogwaardige trainingen ontwikkeld voor de behandeling van tabaksverslaving, op basis waarvan inmiddels honderden tot duizenden zorgverleners zijn opgeleid. Hiermee is de basis gelegd voor een landelijk dekkend aanbod van effectieve zorg bij stoppen met roken.

Gouden Rookvrije Zorg Award voor Jellinek

Eerder op de dag ontving Jellinek als eerste zorgorganisatie in Nederland de (inter)nationale ‘Gouden Rookvrije Zorg Award’. Jellinek heeft een volledig rookvrije werk- en behandelcultuur gerealiseerd.

Bron: Alliantie Nederland Rookvrij

Dit is door een externe auditcommissie vanuit Verslavingskunde Nederland beoordeeld op basis van de acht standaarden van het Global Network For Tobacco Free Health Care Services.

Jellinek doet hiermee wat is afgesproken in het Nationaal Preventieakkoord, namelijk dat in 2020 alle verslavingszorginstellingen (die zijn aangesloten bij Verslavingskunde Nederland) rookvrij zijn. Zij beschikken dan allen over beleid dat aansluit bij de gouden status volgens de systematiek van het Global Network For Tobacco Free Health Care.

Koninklijke onderscheiding voor verslavingsarts Trudi Tromp-Beelen

Eerder op de dag ontving Trudi Tromp-Beelen (voormalig verslavingsarts Jellinek) een lintje als Officier in de Orde van Oranje-Nassau. Trudi (midden op de foto) droeg eraan bij dat de samenleving roken als een ernstige verslaving is gaan zien, en maakte mogelijk dat er verslavingszorg kwam voor rokers.

Behandeling of werktijd is rookvrij

Vanaf 1 juli is heel Jellinek rookvrij. Dit betekent dat alle behandelingen op alle locaties rookvrij zijn. Wij kiezen hiervoor omdat wij een gezondheidszorginstelling zijn en alles willen doen om de gezondheid te bevorderen. Jellinek Rookvrij geldt voor iedereen: cliënten, medewerkers en bezoekers.

Niemand móet stoppen met roken. Het blijft een eigen keuze. Maar tijdens een bezoek of verblijf op onze locatie is iedereen rookvrij, in en om het gebouw. Er zijn dan ook geen rookruimtes aanwezig. Als een cliënt aangeeft – naast zijn/haar verslaving aan een ander middel – ook te willen stoppen met roken, wordt hij/zij hierin optimaal gestimuleerd en begeleid.

Gezondheidswinst te behalen bij rokers

Uit internationale cijfers blijkt dat 84% van de patiënten in de verslavingszorg rookt.
Bij deze groep is een grote gezondheidswinst te behalen met voorlichting en behandeling om te stoppen met roken. Dat heeft bovendien een positief effect op de overige verslavingsbehandeling: als mensen stoppen met roken zijn andere verslavingen ook beter te behandelen. Daarnaast hebben mensen die niet (meer) roken lagere doses medicatie nodig.

Steeds meer patiënten zijn ervan overtuigd dat hun rookverslaving de hardnekkigste is. Zij zijn vaak op zeer jonge leeftijd ooit begonnen met roken, daarna kwamen de andere verslavingen. Roken wordt daarom ook wel de ‘Moeder der Verslavingen’ genoemd. En die is dus aan te pakken.

De krachten gebundeld voor een rookvrije generatie

De slechte effecten van roken zijn bekend. Daarom slaan wij als Verslavingskunde Nederland, een netwerk van verslavingszorginstellingen aangesloten bij de Alliantie Rookvrij Nederland, de handen ineen. De initiatiefnemers van de Alliantie Nederland Rookvrij zijn Hartstichting, KWF Kanker-bestrijding en het Longfonds. De missie van Alliantie Nederland Rookvrij is om opgroeiende kinderen te beschermen tegen roken en meeroken. Samen zetten wij ons in voor het realiseren van een rookvrije generatie.

Bron: Jellinek.nl

Met ingang van 3 april 2018 zijn alle klinieken van VNN rookvrij. In de klinieken en op de omliggende terreinen mag dan niet meer worden gerookt. Cliënten worden gestimuleerd om naast hun andere verslaving ook te stoppen met roken. Het rookvrij maken van de klinieken is een belangrijke mijlpaal in het streven van VNN om per 01-01-2019 volledig rookvrij te zijn.

Wat is rookvrij? 

Niemand moét stoppen met roken. Het blijft een eigen keuze. Maar als je in de kliniek bent, mag je niet roken. Dat geldt ook voor medewerkers. Er zijn geen rookruimtes aanwezig.

Voordelen van stoppen

Cliënten worden goed begeleid bij het stoppen met roken. Zowel tijdens de individuele gesprekken als bij de groepsbehandeling is er aandacht voor de voordelen van stoppen. Medicamenteuze behandeling, in de vorm van pleisters en soms nicotinetabletten, behoort ook tot de mogelijkheden. Daarnaast is er altijd overleg met de medische staf over een afbouwschema.

Een cadeautje om te stoppen

De kliniek Bolsterburen in Heerenveen was al vanaf juli 2017 rookvrij. Daarmee was Bolsterburen de eerste rookvrije verslavingskliniek in Nederland. Vooraf was het de vraag of een rookvrije kliniek zou leiden tot onrust bij cliënten en minder aanmeldingen. Het tegendeel bleek waar. De behandeling van alcohol- en drugsverslaving is effectiever als ook de tabaksverslaving wordt behandeld. Er is meer rust op de afdelingen en cliënten ervaren het als een cadeautje dat ze de kans krijgen om óók te stoppen met roken.  

Lees ook het ervaringsverhaal van Willem die stopte met roken.

Belangstelling vanuit hele land

De landelijke belangstelling voor het rookvrij maken van de klinieken is groot. Veel collega-instellingen nodigen VNN uit om hen te komen vertellen hoe zij een dergelijke stap ook kunnen zetten.

01-01-2019 volledig rookvrij

VNN heeft met de KNMG een intentieverklaring opgesteld om de zorg rookvrij te maken en samen met andere partners uit de zorg ondertekend. In deze intentieverklaring staat dat VNN, als onderdeel van een breed maatschappelijk tabaksontmoedigingsbeleid, zich de komende jaren inzet om de zorg rookvrij te maken, te beginnen bij de eigen organisatie. De ambitie van VNN gaat dan ook veel verder dan het rookvrij maken van klinieken. In 2019 wordt niet-roken in alle gebouwen en op alle terreinen van VNN voor medewerkers, cliënten en bezoekers de norm.

Bron: vnn.nl

Ambitieuze doelstellingen ten aanzien van roken

Vooral ten aanzien van roken zijn de ambities hoog. Zo is het doel dat er in 2040 door minder dan 5% van de volwassenen en 0% van de jongeren en zwangere vrouwen wordt gerookt. Het aantal volwassen rokers (>18 jaar) dient al in 2020 minder dan 20% te zijn. Het streven is dat in 2020 50% (t.o.v. 33% in 2016) van de rokers een serieuze stoppoging doet, en ten minste 20% (t.o.v. 8% in 2016) daarbij gebruik maakt van effectieve zorg. Onder effectieve zorg wordt verstaan: zorg die gebaseerd is op de richtlijn Behandeling Tabaksverslaving en Ondersteuning bij Stoppen met Roken.

Om deze doelstellingen te behalen is een samenhangend pakket aan maatregelen opgesteld. Veel maatregelen richten zich op het rookvrij maken van plekken waar kinderen komen. Ook worden de accijnzen verhoogd, rookwaren uit het zicht gehaald, het aantal verkooppunten teruggebracht en rookwaren neutraal verpakt. Het vangnet voor de roker wordt versterkt: er worden maatregelen genomen om hen te stimuleren om te stoppen en om hen daarbij goed te ondersteunen. Daarnaast wordt roken verder gedenormaliseerd door zorginstellingen en bedrijven rookvrij te maken.

Rookvrije werk- en behandelcultuur

Rookvrije zorginstellingen verbeteren de gezondheid van de populatie door het behandelen van tabaksverslaving  en -afhankelijkheid als onderdeel van de reguliere zorg, het denormaliseren van tabaksgebruik, het verbieden van tabaksproducten en aanverwante niet-medicamenteuze producten (incl. e-sigaretten). Concreet betekent dit onder meer: rookvrije gebouwen en terreinen, een rookvrije werk- en behandelcultuur, stoppen-met-roken ondersteuning richting patiënten en cliënten, en actieve rookvrij-communicatie.

De doelstelling is dat de zorg hiermee in 2030 geheel rookvrij is. In eerste instantie wordt hierbij ingezet op een rookvrije verslavingszorg, (academische) ziekenhuizen en GGZ-instellingen. Vanuit hun maatschappelijke rol zullen zij ook andere zorgorganisaties en -instellingen betrekken en motiveren om zich aan te sluiten bij de ambitie om rookvrij te worden. Concrete doelstellingen zijn:

• Op 31 mei 2019 (Wereld Niet Roken Dag) spreken vertegenwoordigers van alle zorgaanbieders in ons land de ambitie uit om in 2030 rookvrij te zijn en hierop actief beleid te voeren.
• In 2020 zijn alle verslavingszorginstellingen aangesloten bij Verslavingskunde Nederland rookvrij.
• De komende jaren voeren alle GGZ-instellingen aangesloten bij GGZ Nederland beleid om rookvrij te worden. Uiterlijk in 2025 zijn alle GGZ instellingen aangesloten bij GGZ Nederland rookvrij.
• De komende jaren voeren alle ziekenhuizen, aangesloten bij de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU) of Nederlandse Vereniging Ziekenhuizen (NVZ), actief beleid om rookvrij te worden. Uiterlijk in 2025 zijn alle ziekenhuizen rookvrij.

Het rookvrij beleid binnen de verslavingszorg- en GGZ-instellingen zal aansluiting vinden op de systematiek van het Global Network For Tobacco Free Healthcare Services. Deze systematiek voorziet zorgorganisaties en -instellingen van een bronzen, zilveren of gouden rookvrij-status.

Bijdragende partijen

Het realiseren van een rookvrije werk- en behandelcultuur zal voor een groot deel vanuit het zorgveld zelf plaatsvinden. Zo stellen de vertegenwoordigers NFU, NVZ, GGZ NL, VKN  en hun leden per sector een rookvrij-werkgroep samen, stimuleren ze andere zorgaanbieders en –vertegenwoordigers om de zorg rookvrij te maken en hier actief beleid op te voeren, en ondersteunen ze de implementatie van het rookvrije beleid in de verslavingszorg, GGZ-instellingen, (academische) ziekenhuizen en andere zorgorganisaties. In navolging van het congres ‘Maak de zorg rookvrij’ in 2017 dragen de koepels in 2019 bij aan het congres ‘Maak de zorg rookvrij 2’. Alle aangesloten instellingen van GGZ NL en VKN stimuleren bovendien rookvrij ambulant werken.

Naast het zorgveld dragen ook de Alliantie Nederland Rookvrij! (ANR) en de Rijksoverheid bij. Zo speelt de ANR onder meer een activerende en verbindende rol (o.a. richting gemeenten) en neemt zij deel aan een ondersteuningsstructuur in de vorm van een digitaal en fysiek kennisplatform. De rijksoverheid ondersteunt de inrichting van dit platform, en faciliteert de inzet van een implementatieteam en de ontwikkeling van de Toolkit Rookvrije Zorg. Vanuit haar rol als onafhankelijk expertisecentrum fungeert het Trimbos-instituut hierbij onder meer als sector-overstijgende kennismakelaar/helpdesk, en ontwikkelt zij rookvrij-materialen ten behoeve van kennisdeling binnen de zorgsector.

Bron: Trimbos-instituut